
کاکتوس علوفه ای جایگزین مناسب خوراک دام در مناطق گرمسیری کشور
در سال 1383 با حضور نماینده تونسی شرکت ایکاردا در ایران و معرفی کاکتوس علوفهای، این گیاه توسط سازمان منابع طبیعی و جنگلداری ایران از لحاظ سازگاری با شرایط زیست ـ محیطی کشور مورد بررسی قرار گرفت و تایید شد. بعد از آن وزارت جهاد کشاورزی با ایجاد مزارع آزمایشی، طرح کاشت کاکتوس علوفهای را در چند استان کشور، از جمله فارس، بوشهر، خوزستان، ايلام و... در مدت سه سال به مرحله اجرا درآورد .کاکتوس علوفهای گیاهی چند منظوره است که میتواند در شرايط سخت خشكسالي بيش از 30- 25 درصد نياز دام كشور را تامين نمايد.
معرفی کاکتوس علوفهای
کاکتوس علوفهای، گیاهی است چند ساله و گوشتی که در آب و هوای گرم و خشک با استفاده از حداقل رطوبت خاک رشد و نمو می یابد و تاج رویشی قابل ملاحظهای را تولید میکند. این گیاه بسیار مقاوم و کم توقع بوده و میتواند تحولی در مراتع تخریب شده مناطق گرمسیری کشور بوجود آورد. کاکتوس علوفهای یک گونه چند منظوره بوده که علاوه بر علوفه، میوههای بسیار شیرین و مقوی دارد و در برخی کشورها، بازار خوبی را به خود اختصاص داده است. این گیاه دارای خواص دارویی است و عسل حاصل از این گیاه از مرغوبترین عسلها بوده که این امر خود میتواند امکان فعالیت پرورش زنبور را در کنار کشت این علوفه به وجود آورد و منبع درآمدی مضاعفی برای کشاورزان باشد. در صورت تولید میوه کاکتوس هر کیلوگرم آن 4 تا 8 دلار ارزش خواهد داشت.
شرایط مناسب رشد
خاك مناسب براي كاشت كاكتوس علوفهاي بايد حداكثر 15- 20 درصد خاک رس داشته و داراي زهكشي مناسب، عميق و سبك باشد. بهترين ph براي كاكتوس علوفهاي حدود 8/2 تا 8/5 است. کاکتوس علوفهای به شوری خاک حساس است و شوری خاک بیش از یک دسی زیمنس بر متر و درجه حرارت زیر صفر برای کاشت این گونه دو عامل محدودکننده محسوب میشوند.
نحوه تکثیر
روش تکثیر كاكتوس علوفهاي بسيار ساده است، تکثیر این گونه با استفاده از قطعات بوته كاكتوس امکانپذیر است. قطعات مورد نياز براي تكثير، از بوتههای سر حال و سالم تهيه میشود. اندازه قطعات تهیه شده از بوتهها باید متوسط تا بزرگ باشد. این قطعات را در انتهاي فصل رشد و با اعمال يك تنش ملايم خشكي برداشت میکنند.
مواد مغذی کاکتوس
این گیاه دارای ذخیره انرژی بالایی به صورت بافت نشاستهای بوده و مقدار زیادی املاح معدنی دارد که میتوان با یک جیره مناسب به صورت تلفیقی با سایر گونههای مرتعی، خصوصا خانواده کراسها، بخش اعظم نیاز غذایی دام را تامین کرد. کاکتوسهای بدون خار دارای 80% آب و 1/5-2% پروتئین و حدود 1/5% چربی و 8/6 % فیبر هستند.
برداشت كاكتوس علوفهاي
زمان کاشت کاکتوس علوفهای در فصل پاییز و یک ماه قبل از شروع اولین بارندگی و نحوه کاشت به صورت دستی است. كاكتوس علوفه اي را در انتهاي فصل رشد برداشت كرده و به وسيلهي داس از بوتهها جدا ميکنند. ميزان برداشت کاکتوس علوفهای بستگي به سن گياه، تراكم گياه و ميزان بارندگي منطقه دارد. بطور متوسط در سال اول 2-4 برگ از هر بوته برداشت میشود و به مرور تعداد آن افزایش مییابد. كاکتوسهای برداشت شده در محيط خشك و سايه نگهداري و سطح آنها را با كاه و كلش به قطر 5-10 سانتي متر پوشش ميدهند و به منظور جلوگيري از پوسيدگي هر 4-6 هفته زير و رو ميگردند.
در شرایط مناسب كاكتوسهاي علوفهاي را میتوان به مدت 6 ماه نگهداري كرد. بر اساس برنامهریزیهای انجام شده در کشور، تا چند سال آینده تا 400 هکتار از اراضی کشاورزی و مناطق مستعد به منظور تامین خوراک دام به زیر کشت کاکتوس علوفهای خواهد رفت. بر اساس شرایط آب و هوایی ایران انتظار است از هر هکتار مرتع آن در سال، به طور متوسط بیش از 100 تن برگ گوشتی بدست آید که پس از خرد کردن به تعلیف دام سبک و سنگین میرسد.
نحوه مصرف در جیره دام
کاکتوس علوفهای نباید در معرض چرای مستقیم دام باشد زیرا بزاق دام به عنوان عامل بازدارنده مانع رشد مجدد گیاه از قسمت قطع شده میگردد. برای استفاده از آن در جیره، قطعات کاکتوس قطع شده را خرد نموده و آنها را به صورت قطعات کوچک به صورت دستی به دام داده میشود. این گیاه خوشخوراک بوده و شتر، بز، گوسفند و گاو تمایل فراوانی برای تغذیه از این گیاه نشان میدهند. تغذیه دام از این گیاه به ویژه در مناطق خشک دام را تا حد زیادی از نوشیدن آب بی نیاز میکند.
نظرات